Cihan ATAR
  Torna Kalemleri / Lathe Tools
 

TORNA KALEMLERİ


LATHE TOOLS


















KESME TEORİSİ

Kesmek kelimesinin sözlükte, yarmak, yaralamak, oymak, deşmek, yontmak, kısaltmak kabuğunu soymak, koparmak, bölmek, ayırmak v.b. anlamları olduğu görülür. Kalemle keserken, hareket kadar  basınç da gereklidir. Geniş anlamda düşünülecek olunursa, aletin ucu incelip, sivrildikçe bir gereci daha az kuvvetle keseceği akla gelir.

Bir tezgahta metal keserken basınç en önemli faktörlerden biridir. Hareketin de gerekli unutulmamalıdır. Hareket etkisi daha belirli olduğu için anlaşılması kolaydır.

Torna işlemlerinde özelliklerinde özellikle kalem ilerlemesi ve talaş derinliği arttıkça üç farklı yönde tesir eden kuvvetler meydana gelir.

1)
İş parçasının dönmesi ile kalemin üsütne veya yüzeyine yukarıdan aşağı doğru etkileyen kuvvet.
2)
Kalemin ilerlemesi ile yan kısmına etki yapan kuvvet.
3)
Kalemin parçaya doğru itilmesi ile ucuna veya önüne etki yapan zıt kuvvet. 

Kesme işlemi bu üç farklı yönde tesir eden kuvvetlerin ortak etkisi ile meydana gelir.

KESİCİ AĞIZLARIN KESKİNLİĞİ

Bütün torna kalemlerinde başlıca bir veya birkç kesici ağız vardır. Kesici ağızların keskinliğini sağlamak için kalem üzerinde bulunan birkaç yüzün birleşmesi gerekir. Kalemde, üç veya daha fazla nokta meydana gertirmek üzere birleşmesiyle sivri kesici uç meydana gelir. Kalem üzerinde iki düzlem yüzün bir doğru meydana getirmek üzere kesişmesinden, düz kesici ağız elde edilir. Kalemde iki eğrisel yüzeyin bir eğri vermek üzere kesişmesinden de biçimlendirilmiş kesici ağız meydana gelir.


ALETİN İŞE UYGUNLUĞU

Tornada işlenecek işe göre keisici aleti (kalemi) seçmek çok önemlidir. Çünkü kalemin biçimi, yaptığı işe göre değişmektedir. Örneğin, kaba talaş kalemleri, kabatalaş alır, dış yüzey torna kalemleri, basit silindirik tornalamada kullanılır. Yan kalemlerden, alınları ve uç yüzeyleri torna ederken faydalanılır.

İş parçası üzerinde bulunan her değişik işlem için ayrı bir kalem seçilir. Bu husus, iş parçasının bozulmadan kısa zamanda işlenmesi bakımından önemlidir.

 

ALETİN İŞE GÖRE DOĞRU DÜZENLENMESİ

Torna kalemleri işe göre doğru düzenlemek (bağlamak) çok dikkat ve beceri isteyen bir iştir. Kalem ne kada iyi bilenirse bilensin, tornaya sağlam ve güvenli bir şekilde bağlanmazsa sonuç almak güçtür. Bu husustaki bazı önemli noktalar şu şekilde sıralanabilir.

1)      Kalemler uzun bağlanmamalı, normal boyda olmalı ve titreşim yapmamalıdır.

2) Uygun kater seçilmeli, delik ölçüsü büyük olan katere küçük kalem bağlanmamalıdır

3)    Kalemin punta yükeskiliğine ayarlanışında kağıt, zımpara bezi gibi yumuşak veya testere parçası gibi sert ve siperi zedeleyecek malzemeler kullanılmamalıdır.

4)  Kalem yüksekliği, düzgün kesilmiş ve çeşitli kalınlıklardaki saçlamalarla ayarlanmalıdır. Çok sayıda lama yerine, mümkün olduğu kadar aynı kalınlığı verebilecek az sayıda lama kullanılmalıdır.

5)      Kalem işe göre uygun şekilde düzenlenmelidir.

6)      Delik katelerinin altına V yatağı biçiminde altlık konulmalıdır.

Kater sıkma vidasının ucu, mantarlaşmayacak kadar sertleştirilmelidir.

TORNA KALEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Biçimlerine Göre Sınıflandırma

Sağ ve sol dış yüzey tornalama kalemleri: Bun­lara kaba talaş kalemi de denir. Bunlar, millerden fazla talaş kaldırarak çaplarını düşürmek ve istenen ölçü­ye çabuk yaklaştırmak için kullanılırlar. Bu kalemler sağ ve sol olmak üzere ikiye ayrılırlar. Sağ kalem, sağ­dan sola doğru ilerletildiğinde talaş kaldırır. Kesici ağız, kalemin sol yanındadır. Sol kalem ise, soldan sağa iler­letildiğinde keser. Kesici ağız, kalemin sağ tarafındadır.

Şekilde görülen bu kalemler çok rahat ke­ser fakat, düzgün bir yüz çıkarmazlar. Bu kalemlerin kullanılması sırasında ince talaş için uygun bir payın bırakılması gerekir.

Kaba talaş kalemlerinin kesme yüzleri düzdür ve ucu yuvarlatılmıştır. Bu yuvarlaklık 0,4 mm. yarıçapında küçük bir kavisle sağlanır. Böylece kalemin kırılması ve çabuk körlenmesi önlenmiş olur. Bu durum rahat kesmelerine zarar vermez.

İnce talaş kalemi: ince talaş için kul­lanılan yuvarlak uçlu bir kalemi göstermektedir. Bu ka­lem kaba talaş kalemlerine çok benzemektedir. Yalnız ucu 0,8 – 1,6 mm. yarıçapında yuvarlatılmıştır. Kalem iyi bilenmiş, gaz taşı ile kesici kenarının kılağısı alın­mış ve araba ilerlemesi de uygun seçilmiş olursa çok düzgün bir yüz elde edilir. Gaz taşı ile kalemin kılağı­sını almak, kalemin ömrünü arttırdığı gibi iyi bir kes­me de temin eder.

Delik kalemleri: Delik tornalama kalemleri, bir de­lik katerine bağlanarak evvelce delinmiş veya döküm­den delik çıkmış parçaların içini tornalamada kullanılırlar. Bu kalemin kesici ağzı sol torna kalemi biçimindedir. Verilecek ön boşluk açısı, iş­lenen deliğin çapına bağlıdır. Kalemin alt kısmının de­liğe sürtünmemesi için, delik küçüldükçe boşluk açısının büyümesi gerekir. Delik tornala­mada, seri çelikten dövülerek biçimlendirilmiş delik ka­lemlerinden de yararlanılır.

Alın tornalama kalemleri: Bu kalemler sağ ve sol yan kalemi diye ikiye ayrılır. Bunlar, faturaların, kade­melerin ve alın yüzeylerin tornalanmasında kullanılır­lar. Sağ yan kaleminin ucu, iki punta arasına alınmış bir iş parçasının alın yüzeyini gezer puntaya çarpma­dan tornalama imkanını sağlamak için sivri olarak bi­lenir. Burada meydana gelen açı 58° derece kadardır.

Sağ yan kalemi, sağdan sola ilerletildiğinde ke­ser, kesici ağız, kalemin sol kenarındadır. Üst yüzey, kesici ağızdan sağ tarafa doğru alçalır.

Bu kalemle şekilde okla gösterilen yönlerde eksenden itibaren içe ve dışa doğru talaş verilir. Tit­reşim yaptırmamak ve az talaş verme hallerinde ek­senden dışa doğru talaş vermek uygun olur.

Sol yan kalemi, sağ yan kaleminin tam tersi ola­cak şekilde bilenir. Kesici ağız, kalemin sağ kenarın­dadır. Üst yüzey, kesici ağızdan sol tarafa doğru alçalır. şekilde görüldüğü gibi, iş parçalarının sol yan­larını tornalamada kullanılır.

Her iki kaleme de, kesme sırasında iş parçasına sürtünmemesi için boşluk açısı verilmelidir.

Profil kalemleri: Profillerin tornalanması için ya­pılan özel bir kalem çeşididir. Her profil için ayrı ka­lem bilenir. Bu kalemlerin bilenmesi diğer kalemler gibi olur ise de istenen profile uygun bir mastardan yarar­lanmalıdır. Körlendiklerinde profilin bozulmaması için talaş yüzeyinden bilenmelidir. Bu kalemler de, diğer kalemler gibi punta eksenine göre bağlanmalıdır. Ak­si halde, iş parçasına verilmek istenen biçim bozulur. Profil kalemlerine talaş açısı verilmez. Şekilde bir profil için hazırlanmış kalem görülmektedir.

KESİCİ UÇ MALZEMELERİ

Kesici bir takım metali o metalden daha sert olduğu için keser.

Bir işlem için kesici takım seçimi takım malzemesi ve takım geometrisinin yanısıra aşağıdaki faktörlerden de etkilenir.
·     
İşlemin tipi (kaba, ince, sürekli, darbeli vs.)
·     
İş parçasının şekli ve malzemesi (sertliği, mukavemeti,yüzeyi vs.)
·     
Takım tezgahı (güç, rijitlik, mekanizmalar,kesme hızı,ilerleme,bağlama sistemi vs.)
·     
Kesme verileri (sıcaklık, kesici kenar gerilmeleri vs.)
·     
Arzu edilen yüzey kalitesi
·     
Genel rijitlik (kesici kenarın kesme kuvvetine dayanabilmesi için mukavemeti)
·     
İşleme maliyetleri (takım ömrü, envanter, takım değiştirme sıklığı)

(WR) Aşınma direnci: Aşınmaya karşı direnme kabiliyeti.

(T) Tokluk: Kırılmaya karşı mukavemet.

(HH) Kızıl sertlik: Yüksek sıcaklıklarda sertliği ve kimyasal karalılığı koruma.

İdeal takım malzemesi şu özeliklere sahip olmalıdır;

    Sert olmalı, yüzeyi aşınmaya ve deformasyona dayanıklı olmalıdır.

    Yüksek tokluğa sahip olmalı, çatlaklara ve kırılmaya direnç göstermelidir.

    İş parçası ile reaksiyona girmemelidir.

    Kimyasal açıdan kararlı olmalı, oksidasyona mukavemeti yüksek olmalıdır.

    Isıl şoklara karşı iyi bir dirence sahip olmalıdır.

 

 

 
 
  Bugün 36 ziyaretçi (45 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol